เมื่อวันที่ 14 มิถุนายน 2568 มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง นำโดย ศาสตราจารย์ ดร.สุจิตรา วงศ์เกษมจิตต์ รองอธิการบดี พร้อมด้วยคณะผู้บริหารและบุคลากร ได้แก่ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.อภิสม อินทรลาวัณย์, รองศาสตราจารย์ ดร.พลวัฒ ประพัฒน์ทอง, รองศาสตราจารย์ ดร.ชูเกียรติ น้อยฉิม, คุณกานต์กุญช์ บำรุงชาติ ตลอดจนคณะทำงาน ส่วนจัดการทรัพย์สินทางปัญญาและนวัตกรรม และศูนย์นวัตกรรมสมุนไพรครบวงจร ได้ร่วมลงพื้นที่ ณ ชุมชนตำบลท่าตอน อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อรับฟังปัญหาและหารือกับผู้นำชุมชนและภาคีท้องถิ่น ในการร่วมกันหาแนวทางแก้ไขปัญหาผลกระทบจากสารหนูปนเปื้อนในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำกกอย่างเป็นรูปธรรมและยั่งยืน
การหารือครั้งนี้มีพระมหานิคม มหาภินิกฺขมโน ผู้อำนวยการศูนย์ศึกษาพระพุทธศาสนาวันอาทิตย์ และประธานที่ปรึกษามูลนิธิร่มโพธิ์ เป็นผู้ประสานความร่วมมือ พร้อมด้วยคุณชาญชัย ศรีวชิรพันธ์ ที่ปรึกษามูลนิธิร่มโพธิ์, คุณทัศนพล ก่ำบุตร รองนายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าตอน, คุณแสงระวี สุวีรการย์ รองประธานมูลนิธิร่มโพธิ์ ตลอดจนผู้นำชุมชนและตัวแทนประชาชนในพื้นที่เข้าร่วมอย่างพร้อมเพรียง
ประเด็นสำคัญที่ชุมชนสะท้อนและต้องการความร่วมมือจากภาควิชาการ ได้แก่:
1. ปัญหาความวิตกกังวลเรื่องสุขภาพและความไม่มั่นคงในการดำรงชีวิต ชุมชนต้องการแนวทางเสริมสร้างความมั่นใจในการอยู่อาศัยในพื้นที่เดิม
2. การสร้างอาชีพและพัฒนาตลาดผลิตภัณฑ์ชุมชน สนับสนุนผลิตภัณฑ์จากทรัพยากรท้องถิ่นให้มีมูลค่าเพิ่ม และส่งเสริมการเข้าถึงตลาดที่กว้างขึ้น
3. ความรู้ ทักษะ การตรวจวัดสารปนเปื้อนอย่างง่าย และการนำเทคโนโลยีที่เหมาะสมมาใช้บำบัดน้ำที่มีสารพิษปนเปื้อน โดยเฉพาะน้ำอุปโภค บริโภค และน้ำใช้ภาคการเกษตร เพื่อให้สามารถใช้งานได้อย่างปลอดภัยและยั่งยืน
4. การตรวจวิเคราะห์รับรองคุณภาพผลผลิตทางการเกษตร ประมง เพื่อสร้างความเชื่อมั่นแก่ผู้บริโภคว่าผลิตภัณฑ์ปลอดภัยและได้มาตรฐาน
5. การดูแลสุขภาพประชาชนในพื้นที่ลุ่มน้ำกก ชุมชนต้องการระบบการตรวจสุขภาพ และติดตามสารพิษตกค้างในร่างกายสำหรับผู้ที่ใช้ชีวิตใกล้ชิดกับแหล่งน้ำ
6. การฟื้นฟูและพัฒนาการท่องเที่ยวในชุมชนริมน้ำกก เพื่อสร้างรายได้ให้กับชุมชน ฟื้นฟูเศรษฐกิจท้องถิ่น และส่งเสริมภาพลักษณ์ของพื้นที่
7. การอบรมให้ความรู้ด้านวิชาการในการดำรงชีวิตรับมือสถานการณ์ในด้านต่างๆ เพื่อเพิ่มศักยภาพของประชาชนในการปรับตัวต่อสถานการณ์สิ่งแวดล้อมและสังคมที่เปลี่ยนแปลงอย่างต่อเนื่อง
การลงพื้นที่ในครั้งนี้ นับเป็นจุดเริ่มต้นของการสร้าง “พลังความร่วมมือ” ระหว่างมหาวิทยาลัยกับชุมชน ในการขับเคลื่อนโจทย์วิจัย ที่ตอบโจทย์ปัญหาจริง โดยเน้นการบูรณาการความรู้จากภาควิชาการกับภูมิปัญญาท้องถิ่น เพื่อสร้างความเปลี่ยนแปลงที่ยั่งยืนทั้งในมิติสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ และคุณภาพชีวิตของประชาชนในลุ่มแม่น้ำกก
ทั้งนี้ มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวงได้สนับสนุนงบประมาณให้นักวิจัยจัดทำโครงการเสนอของบฯ ทั้งสิ้น 17 โครงการ เพื่อขับเคลื่อนภารกิจร่วมฟื้นฟูคุณภาพชีวิตของชุมชนลุ่มน้ำกกอย่างยั่งยืน โดยสอดคล้องกับพันธกิจมหาวิทยาลัย ด้านการสร้าง “ความเป็นอยู่ที่ดีและอนาคตที่ยั่งยืน” (Well-Being and Sustainable Future) การลงพื้นที่ในครั้งนี้จึงถือเป็นก้าวสำคัญในการเชื่อมโยงองค์ความรู้จากมหาวิทยาลัย สู่การพัฒนาชุมชนในเชิงระบบอย่างแท้จริง
